آفت دهان چیست؟

آفت دهان (Aphthous stomatitis) یا (canker sores )  زخم کوچک و عمیق که در مخاط دهان به وجود می آید و گاهی اوقات خوردن و آشامیدن را سخت و دردناک می کند. آفت دهان ممکن است با عفونت هرپسی (تبخال) اشتباه گرفته شود. درد معمولا بعد از 7 تا 10 روز از بین رفته و تا بهبودی کامل حدود 3 هفته زمان می برد. زمان بهبودی بسته به نوع آفت متغیر است.

آفت دهان یک بیماری شایع بوده و تا 20% جمعیت را مبتلا می سازد و در افرادی که سطح اقتصادی بالاتری دارند شایع تر است . آفت ها معمولا در سطوح داخلی لب و لپ ها، زبان، سقف دهان و پایین لثه ها ظاهر می شوند.

انواع آفت دهان

• آفت دهان ساده: این نوع آفت دهان 3 تا 4 بار در سال رخ داده و نهایتا تا 2 هفته باقی می ماند.
• آفت دهان پیچیده: این نوع آفت غیرمعمول بوده و بیشتر در افرادی که قبلا به این بیماری مبتلا بوده اند رخ می دهد.
• آفت مینور: 80 درصد از آفت ها را شامل میشود وبصورت گرد یا بیضی بوده ولی ممکن است خطی نیز باشد.رنگ زخم زرد بوده ولی بتدریج خاکستری می شود.  عمدتا در گروه سنی 10 تا 40 سال دیده می شود و ناراحتی مختصری ایجاد می کند. در این نوع آفت زخم هایی بین 2 تا 4 میلیمتر در لب ها، گونه ها، کف دهان و زیر زبان ایجاد می شود. تعداد زخم ها بین 1 تا 6 عدد متغیر است. آفت مینور بین 7 تا 10 روز بهبود میابد ولی با فواصل نامنظمی ممکن است عود کند.
• آفت ماژور: این فرم حدود 1%  انواع آفت را شامل میشود و اندازه آن ممکن است از یک سانتیمتر هم بزرگتر شده و در هر جای دهان حتی روی زبان و کام نیز دیده شود. تعداد آنها بین 1 تا 6 عدد بوده و 10 تا 40 روز زمان برای بهبودی لازم است.
• فرم شبه تبخال يا هرپتي فرم : این فرم آفت به تبخال شبیه است اما ویروس تبخال در این بیماری دخالتی ندارد. این نوع از آفت با ایجاد تاولهای ریز شروع شده و سریعا تبدیل به زخم های کوچک 2 میلیمتری می شوندو در هر جای دهان ممکن است بوجود بیاد.  این زخم ها بزرگتر شده و به یک دیرگ می پیوندند و به یک زخم بزگ تبدیل می شوند که 10 روز یا بیشتر بهبودی آن زمان می برد. در سنین کمی بالاتر از انواع دیگر آفت دیده میشود و در خانم ها شایعتر است و به شدت دردناک بوده و فواصل عود آن بقدری کم می باشد که زخم تقریبا بطور مداوم وجود دارد.
• توجه: آفتین ژل در تمامي موارد آفت دهان كاربري دارد و موثر است.

علایم شایع آفت دهان

• یک یا چند نقطه دردناک و قرمز رنگ که بتدریج تبدیل به زخم می شود. مرکز آنها سفید یا زرد بوده و کوچک هستند و زمانی که شروع به بهبود می کنند رنگ آنها به طوسی تغییر میکند.
• تب ، ناراحتی عمومی و یا ناآرامی، تورم غدد لنفاوی نیز از علائم غیر معمول آفت دهان می باشند.
• احساس مورمور و سوزش به مدت 24 ساعت قبل از بروز زخم

علل بوجود آمدن آفت دهان

علت دقیق بوجود آمدن آفت دهانی ناشناخته است اما علل زیر محتمل تر به نظر می رسد:

• استرس عاطی یا جسمانی، اضطراب، ناراحتی، و عصبی بودن پیش از عادت ماهانه
• بعضی از خوراکی ها همچون گردو  یا بادمجان و گوجه فرنگي و يا میوه های گرمسيري مثل، آناناس،  و گاها توت فرنگی می توانند باعث آسیب دیدن بافت دهان و زخم شدن دهان و یا تشكيل آفت دهان شوند.
• مسواک زدن شدید و محکم ممکن است باعث بوجود آمدن آفت های دهانی شود.
• تیزی دندان و یا وسایل مورد استفاده برای دهان همچنین خشن بودن دندان های مصنوعی
• غذای داغ و یا تحریک ناشی از غذاهای مثل شکلات، غذاهای ترش و اسیدی ، آجیل ها و چیپس های نمک زده شده
• بیماری و مشکلات اسای دیگر مانند اختلال در سیستم ایمنی و یا مشکلات تغذیه ای همچون کمبود ویتامین ب-12، روی و اسید فولیک باعث بوجود آمدن آفت های دهانی پیچیده می شوند.
• عفونت های ویروسی
• بیماری هاي ارثي مثل بهجت ويا دستگاه گوارش از قبیل بیماری سلیاک و کرون

نحوه پیشگیری

• دندان های خود را روزانه حداقل دوبار مسواک بزنید و مرتبا از نخ دندان استفاده کنید.
• حتی المقدور سعی کنید استرس نداشته باشید.
• از خوردن غذاهایی که به نظر باعث آغاز حمله آفت می شوند خودداری کنید.
• استفاده به موقع از آفتین ژل در مراحل اوليه تشكيل آفت دهان كه با علامت سوزش و گزگز همراه است از تشكيل آفت جلوگيري ميكند.

تفاوت آفت دهانی و تبخال

تبخال (هرپس سیمپلکس نوع 1) گروهی از تاول های حاوی مایعات هستند که دردناک می باشند.  برخلاف آفت تبخال ها توسط ویروس ایجاد شده شدیدا مسری هستند بعلاوه تبخال عموما بیرون دهان ظاهر میشود در حالیکه آفت در داخل دهان ایجاد میشود.

درمان

درمان قطعی و سریع آفت دهان استفاده از آفتین ژل است، لذا لازم است تا بهبودی کامل موارد زیر رعایت شوند:

• غذاهای تند، ادویه دار و داغ نخورید.
• دهان خود را با دهانشویه و یا آب نمک (رقیق) بشویید.
• بعد از استفاده از آفتین ژل به هيچ عنوان سيگار نگشيد.(حداقل دو ساعت)

آفتین ژل چیست؟

آفتین ژل محصولی کاملا جدید حاوی عصاره گیاهی است که معمولا با یکبار مصرف و در زمان 20 ثانیه آفت دهان را درمان می نماید. درد و ناراحتی بیمار بعد از چند دقیقه کاهش یافته و آثار آفت دهان بعد از مدت کمی التیام و بهبود می یابد.

آفتین ژل برای درمان تمامی موارد کوچک و بزرگ آفت و مراحل مختلف تشکیل آن توصیه میگردد.

توجه: استفاده به موقع در مراحل اولیه که همراه با درد و سوزش می باشد از تشکیل و بوجود آمدن آفت دهان جلوگیری می نماید.

شیرین بیان (لیکوریس)

ریشه این گیاه دارای خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهابی است و باعث می‌شود شیرین بیان بتواند به کاهش التهاب لثه کمک کرده و در جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها نیز مفید باشد. امروزه خمیردندان‌ها و محلول‌های شست‌وشوی دهانی زیادی با استفاده از این گیاه تولید می‌شود حتی غرغره دم‌کرده ریشه شیرین بیان برای درمان زخم و آفت‌های دهانی نیز توصیه می‌شود. استفاده از قرص مکیدنی آن نیز برای کاهش التهاب گلو و دهان مفید است. طبق یافته اخیر پژوهشگران برخی ترکیبات شیمیایی ویژه موجود در برخی از گیاهان و سبزیجات مانند ریشه شیرین بیان مانع از رشد و فعالیت باکتری‌های عامل تشکیل‌دهنده پلاک‌های دندانی و پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. پژوهشگران اسکاتلندی در ادینبورگ دریافتند که مواد طبیعی موجود در گیاهان موسوم به «ترنس کالکون» می‌توانند از فعالیت باکتری‌های تشکیل‌دهنده جرم‌های دندانی که اسید تولید کرده و سبب پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند، جلوگیری کنند. بر اساس مطالعات فوق، یکی از گیاهان حاوی این ماده، ریشه شیرین‌بیان است. در این مواد گیاهی نوعی آنزیم وجود دارد که از رشد و پیشرفت و گسترش باکتری‌ها در محیط داخل دندان پیشگیری کرده و به این باکتری‌ها اجازه متصل شدن به دندان‌ها را نمی‌دهد. به این ترتیب این باکتری‌ها در محیط دهان رشد نکرده و در پایه دندان‌ها مجتمع نخواهند شد و به تبع آن از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری می‌شود.

نحوه تاثیر آفتین ژل

استفاده از آفتین ژل در روز اول از تبدیل شدن به آفت جلوگیری می‌کند و اگر در روزسوم، پنجم و دوازدهم استفاده شود در‌‌ همان مرحله رشد آفت را متوقف ساخته و  بلا فاصله خونرساني در محل آفت دهان شروعو به سرعت وارد فاز ترميم و بهبودي ميشود . درد و سوزش و ناراحتی بیمار سریعا کاهش یافته سیر بهبودی سریعا انجام می‌شود. این ژل فقط در ۲۰ ثانیه و تنها با یکبار استفاده آفت را درهرمرحله‌ای از رشد و یا قبل از آنکه باشد متوقف می‌سازد و تاثیرات بهبودی آنرا می‌توان دید.