میخک (Clove) :

میخک با نام علمی Eugenia caryophyllata Thunb.  درختی از تیره مُوردیان بوده و بومی جزایر اندونزی می باشد که در کشورهای مختلف با شرایط ابهوایی مشابه می­روید. استفاده از میخک سابقه طولانی در مصارف غذایی و دارویی دارد. کاربرد اسانس میخک بعنوان مسکن و بیحس کننده موضعی در دندانپزشکی تا امروز ادامه یافته است. اسانس میخک در درمان علامتی درد دندان و درمان آلوئولیت بعد از کشیدن دندان (dry socket) بکار می­رود روغن میخک نیز، یک داروی گیاهی برای تسکین دندان درد است.

در این گیاه، یک مسکن طبیعی به نام اوژنول وجود دارد که البته در صورت استفاده درست، به آرام شدن درد شما کمک می کند. روغن میخک تند و تیز است، زیرا میخک، از ادویه های تند به حساب می آید. پس ممکن است کمی در لثه‌هایتان احساس سوزش کنید اما مطمئنا قورت دادنش بی‌خطر است. روغن حاصل از غنچه‌های میخک خواص مسکن طبیعی دارد، و جایگزینی برای مسکن‌های درد در بیش‌تر داروخانه‌ها است. میخک دارای خواص ضدالتهابی، ضدباکتری، آنتی‌اکسیدانی، و بی‌حس‌کنندگی است؛ و می‌تواند به تسکین درد دندان و مبارزه علیه عفونت کمک کند.

 اوژنول:

جزء اصلی ترکیب اسانس میخک، اوژنول است که ۶۰ الی۹۰ درصد این اسانس را تشکیل می­دهد. در حیوانات اوژنول دارای اثرات قابل توجه تب­بُر شبیه به استامینوفن است. انجام تحقیقات در شرایط آزمایشگاهی نشان داده است که اوژنول، بیوسنتز پروستاگلاندین، تشکیل ترومبوکسان B2 و تجمع پلاکتی ناشی از آراشیدونیک اسید را مهار می­کند. همچنین مهار تجمّع پلاکتی و فعالیت آنتی­ترومبوتیک اسانس میخک براساس نتایج تحقیقاتی تایید شده است. اوژنول حاصل از گل میخک، ماده ای رایج در تولید محصولات دندانی است که در درمان دندان درد، کاربردهای بسیاری دارد.

درخت مسواک (toothbrush tree):

درخت مسواک با نام علمی Salvadora persica و با نام­ عربی الأراک و نام هندی پیلو و همچنین درخت شور شناخته می­شود. این درخت همیشه سبز است و از چوب آن مسواک می‌سازند. میوه‌ آن شبیه به گیلاس است که به صورت خوشه و خوردنی است. عنوان پرسیکا در نام علمی این گیاه به معنی “ایرانی” است، استفاده از لفظ پرسیکا بدین معنی است گه گیاه‌شناس مشهور لینه، این گیاه را نخستین بار در ایران دیده و نامگذاری کرده است.

درخت اراک در مناطقی از ایران، اتیوپی، سودان، عربسان، مصر، هند و یمن یافت می‌شود. مهمترین نواحی رویش آن در ایران لار، بندرعباس، میناب، مکران و چابهار است. چوب درخت اراک حاوی تانن، ترکیبات گوگردی، ترکیبات ایزوتیوسیاناید، سنجرین، کلر، کلراید، سیلیکا، تری میتل آمین، فلورین، فلوراید، سیلیس، سیلیسیم و  بی‌کربنات سدیم می‌باشد که این مواد دندان‌ها را سفید و ضد عفونی و پاکیزه می‌کنند، از پوسیدگی دندان و به وجود آمدن پلاک و خون‌ریزی لثه جلوگیری کرده و باعث تقویت لثه و استحکام دندان می‌شوند.

تحقیقات مختلف  در جهان نشان داده است که این اثرات به خصوص در مورد میکروارگانیسم­های غیر هوازی مانند استرپتوکوکوس موتانس، که باعث پوسیدگی دندان می‌باشد، انتخابی و ایده آل است. چوب درخت اراک دارای مواد خوشبو کنندۀ روغنی است که دهان را خوشبو می‌کند.

پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، طبق متون اسلامی و قرآنی، اولین معرف و توصیه کنندۀ این چوب برای بهداشت دهان و دندان بوده‌اند، یعنی قبل از آن مسواکی در عربستان وجود نداشته است و این بسیار جالب است. اخیرا سازمان بهداشت جهانی استفاده از چوب مسواک را بعنوان ابزار موثر برای بهداشت دهان توصیه کرده است. از ریشه چوبی این گیاه بجای مسواک استفاده می­شود و به علت دارا بودن اثرات مسکن درد دندان، بطور سنتی از جوشانده ریشه و شاخه­های درخت مسواک استفاده شده است و این اثر در حیوانات نیز به اثبات رسیده است.

بره موم(Propolis) :

بره موم یکی از محصولات زنبور عسل است؛ شاید نسبت به خواص درمانی آن کمتر کسی آگاهی داشته باشد، اما باید بدانیم که هرکدام از محصولات زنبور عسل خواص درمانی فوق العاده­ای دارند. سابقه استفاده از بره موم برای مقاصد زیبایی و بعنوان یک ضد التهاب و ترمیم کننده زخم، به حدود ۳۰۰ سال قبل از میلاد می­رسد. مصریان باستان، از آن برای درمان سرماخوردگی، جراحات و زخم‌ها بطور گسترده استفاده می کرده­اند. بره موم یک ماده رزینی معروف است که بوسیله زنبورها از شکوفه‌ها و مواد ترشح شده از گیاهان، جمع‌آوری شده و با آنزیم‌های زنبور، گرده گل و موم ترکیب می‌شود.

لغت یونانی Propolis  کاربرد این ماده در کندو را مشخص می‌کند  pro به معنی دفاع از و polis به معنی شهر است که مفهوم کلی آن دفاع از کندو می‌باشد. زنبورها از بره موم برای نرم‌تر شدن دیواره‌های داخلی کند و، درزگیری حفره‌های شانه عسل، و پوشاندن اجساد موجودات مهاجم که در درون کندو مرده‌اند، برای جلوگیری از تجزیه آن‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین بره موم به دلیل تأثیر ضدعفونی کنندگی و خواص ضدمیکروبی خود، از کلونی در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند. بطور کلی، بره موم ذاتاً از ۳۰ درصد موم، ۵۰ درصد رزین و بلسان گیاهی، ۱۰ درصد روغن‌های عصاره‌ای و معطر و ۵ درصد از گرده گل و سایر مواد تشکیل شده است. ترکیبات بره موم‌های مختلف کاملاً متغیر است، که استفاده پزشکی از آن و استانداردسازی جهانی آن را دچار مشکل می‌کند. بطور کلی بررسی دقیق ترکیبات بره موم و منشأ گیاهی آن، ضروری است، زیرا ترکیب آن بوسیله ترکیبات منبع گیاهی آن مشخص می‌شود.

حوزه علوم دندانپزشکی بره موم را به عنوان یک محصول درمانی قابل اعتماد پذیرفته است. این حوزه، بیشترین تحقیقات علمی را داشته و اکنون بره موم در تخصص‌های مختلف دندانپزشکی مانند بهداشت دهان، التهاب لثه و پاتولوژی غشاهای مخاطی دهان، جراحی دهان، ارتودنسی، دندانپزشکی ترمیمی، ریشه‌درمانی و دندانپزشکی پروتزی (دندان مصنوعی) بکار برده می‌شود.

این ماده به دلیل خواص آنتی بیوتیکی، میکروب‌های بیماری‌زای مختلف مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها را درون دهان مهار می‌کند. به همین دلیل است که می‌توان بره موم را یک ماده ضد باکتری دانست که با موفقیت برای مقابله با مشکلات پاتولوژیک دندانپزشکی مورد استفاده قرار دارد.

این مشکلات دهانی عبارتند از:

• تشکیل پلاک دندان
• آسیب‌ها و زخم‌های دهان
• ورم ناشی از آفت یا استفاده از دندان مصنوعی
• پارادونتوزیس
• التهاب لثه
• ورم لثه
• حساسیت شدید دندانی
• پوسیدگی دندان
• ورم دهان ناشی از باکتری کاندیدا

محققین مشخص کرده­اند که خمیردندان حاوی بره موم، در بهبود سلامت و بهداشت دهان و جلوگیری از بروز ورم لثه ناشی از پلاک دندانی، بسیار موثر است. اهمیت دهان و دندان و همچنین اثرات ضد میکروبی بره موم که به عنوان یک ضد عفونی کننده قوی شناخته می­شود، باعث شده است تا انواع محصولات بهداشت دندان با استفاده از آن ساخته و راهی بازار شود.

خمیر دهانی دنتا باریج

روش مصرف:

به اندازه نصف بند انگشت (حدود ۲۵۰ میلی‌گرم) از فرآورده را در محل دردناک یا حفره ایجاد شده در دندان قرار دهید. بر حسب نیاز می توان ۳-۲ بار در روز از فرآورده استفاده نمود. بدیهی است برای درمان قطعی مشکل دندان باید در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه نمود.

 اجزاء فرآورده:

اسانس میخک هندی  (Eugenia caryophyllata)

عصاره چوب مسواک   (Salvadora persica)

بره موم  (Propolis)

شکل دارویی:

خمیر دهانی ـ تیوب آلومینیومی ۵ گرم همراه با بروشور در جعبه مقوایی.

مواد مؤثره:

اوژنول، کوئرستین، فلاونوئیدها

 استاندارد شده:

بر اساس وجود حداقل ۵ درصد فنولیک تام بر حسب کوئرستین

نکات مهم:

موارد منع مصرف

وجود سابقه حساسیت به اجزاء فرآورده

مصرف در کودکان، بارداری و شیردهی:

مدارک کافی در ارتباط با ایمنی مصرف و اثربخشی فرآورده در کودکان، دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد.

عوارض جانبی:

احتمال بروز واکنش‌های حساسیتی در افراد مستعد وجود دارد.

تداخلات دارویی:

مدارک کافی در ارتباط با تداخل اثر این فرآورده با سایر داروها وجود ندارد.

نکات قابل توصیه:

۱ ـ فرآورده را دور از دید و دسترس اطفال نگهداری نمائید.

۲ ـ فرآورده به هیچ وجه بلعیده نشود، هرچندآغشته شدن بزاق دهان با مقدار فرآورده توصیه شده و بلع ناخواسته این مقدار بلامانع است.

۳ ـ در صورت بلعیده شدن فرآورده بیش از مقدار توصیه شده، به پزشک مراجعه شود.

۴ ـ فرآورده را دور از نور، در دمای ۳۰-۱۵ درجه سانتیگراد نگهداری نمایید.

۵ ـ بلافاصله پس از استفاده، در تیوب را محکم ببندید.